Türk Medeni Kanunumuzun 505. Maddesine Göre: “Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan miras bırakan, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir. Bu mirasçılardan hiç biri yoksa, mirasbırakan mirasının tamamında tasarruf edebilir.”
Kanun maddesinden açıkça anlaşılabileceği üzere miras hukukumuza göre saklı pay sahibi mirasçılar:
- Birinci zümre mirasçılarının tamamı, yani miras bırakanın altsoy yani miras bırakanın çocukları ve onların altsoyu
- İkinci zümre mirasçılarından yalnızca miras bırakanın annesi ve babası(mirasbırakanın kardeşlerinin saklı payı yoktur)
- Miras bırakanın eşidir.
Dikkat edilecek olursa Medeni Kanunumuzda miras bırakanın tüm altsoyu saklı pay sahibi olarak kabul edilmişken, üst soyunun tamamı saklı pay sahibi kabul edilmemiş, yalnızca anne ve babası saklı pay sahibi olarak belirlenmiştir. 3. zümre mirasçıları olan miras bırakanın büyükannesi ve büyükbabası ile onların altsoyu olan kişiler ve 2. Zümre mirasçılarından mirasbırakanın kardeşleri de saklı pay sahibi kabul edilmemiştir.
Kanunun emredici düzenlemelerinde saklı pay sahibi olarak kabul edilmeyen tüm bu mirasçıların miras hakkı üzerinde miras bırakanın tam tasarruf hakkı bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Ancak saklı pay sahibi olan mirasçıların saklı paylarının ihlal edilmesi halinde tenkis davası açılması gündeme gelebilecektir.
Türk Medeni Kanunumuzun 506. maddesine göre saklı pay aşağıdaki oranlardan ibarettir:
- Altsoy için yasal miras payının yarısı,
- Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
- Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçü.
Örnekler üzerinden anlatmamız gerekirse:
- Sağ kalan eş ile birlikte altsoyun mirasçılığı halinde eşin yasal payı 1/4 iken, kalan 3/4 pay çocuklar arasında eşit olarak paylaştırılır. Murisin altsoy olarak 4 çocuğu var diyelim. Çocuklardan her biri kişi başı 3/16 oranında yasal paya sahiptir. TMK 506. madde gereği, sağ kalan eşin altsoy veya ana ve baba ile birlikte mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı saklı paydır. O halde eşin 1/4’lük payının tamamı saklı pay olacağından bu pay üzerinde murisin hiçbir tasarruf hakkı söz konusu olamaz. Çocukların toplam 3/4 oranında yasal paylarının ise, 3 kişi oldukları için kişi başına düşen 3/16’lük kısımları yine TMK 506. maddesine göre ikiye bölünür. Çünkü TMK 506/1. maddede belirtilmiş olduğu üzere altsoyun miras payının yalnızca yarısı saklı paydır. Dolayısıyla çocukların her birinin yasal payları 3/16 iken, saklı payları 3/32 olacaktır. Kalan kısım üzerinde murisin tasarruf hak ve yetkisinin bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Paylar, ve tenkise konu edilecek tasarruf aşımları son derece detay hususlar olduğundan dolayı, olası hatalar sonucunda geri dönüşü imkansız hak kayıpları yaşanmaması adına mutlaka en iyi miras avukatı ile temasa geçilmeli ve hukuki danışma hizmeti alınmalıdır.
- Eşin anne ve baba ile birlikte mirasçılığı halinde, eşin yasal payı 2/4 yani 1/2 iken, anne ve babanın toplam yasal payları da 2/4 yani 1/2 ve her birine düşen yasal pay oranı 1/4 olacaktır. TMK 506. maddeye göre sağ kalan eşin, altsoy veya anne ve baba ile mirasçı olması halinde yasal payının tamamı üzerinde saklı payı mevcut olacaktır. Dolayısıyla eş, kalan mirasın 1/2’sine saklı pay mirasçısı olarak sahip olur. TMK madde 506/2 nedeniyle anne ve babanın saklı pay hakları, yasal paylarının 1/4’ü olacağından dolayı anne ve babanın her birine düşen miras payı olan 1/4’ün dörtte biri yani 1/16 oranında saklı pay anne ve baba için söz konusu olacaktır.
Yukarıdaki açıklamalarımızdan anlaşılabileceği üzere miras bırakanın tasarruf hakkı, yalnızca mirasçıların yasal miras hakları ile saklı payları arasında kalan kısım üzerinde söz konusudur.
