Kırıkkale Sağlık Müdürü Dr. Mustafa Uzun, “Tüm dünyada, yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı çeşitli boyutlarda sorunlara neden olmaktadır” dedi.
EKONOMİK VE SOSYAL MALİYETİ ARTIRIYOR
İl Sağlık Müdürü Dr. Uzun, Antibiyotik Farkındalık Günü nedeniyle yaptığı yazılı açıklamada şu önemli bilgilere ve tavsiyelere yer verdi; “Tüm dünyada, yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı çeşitli boyutlarda sorunlara neden olmaktadır. Bu etkiler arasında hastalık ve ölüm oranlarında artış olması, ilaçların yan etki riskinin artması, kaynakların yanlış tüketilmesiyle sonuçta temel ilaçlara bile ulaşılabilirliğin azalması, acil ve temel ilaçlara karşı gelişebilecek dirence dayalı olarak, tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artması sayılabilir. Bu nedenlerden dolayı dünyada çeşitli çözüm yolları üretilmeye, geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda dünyada “Akılcı İlaç Kullanımı (AİK)” çalışmaları başlatılmıştır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur. Akılcı olmayan ilaç kullanımı hastaların tedaviye uyumunun azalmasına, ilaç etkileşimlerine, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına ve tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur. Bir endikasyon için uygun ilaç, etkililik, güvenlik, uygunluk ve maliyet kriterleri dikkate alınmışsa akılcı olarak seçilebilir. Bu konuda halkımızda farkındalık oluşturmak amacı ile Altunbilekler AVM Stant kurularak afiş ve broşür dağıtılmıştır.
BİLİNÇSİZ ANTİBİYOTİK KULLANIMI SAĞLIĞIMIZI TEHDİT EDİYOR
Dikkat! Bilinçsiz kullanılan antibiyotikler sağlık açısından ölümcül sonuçlar doğurabilir. Basit hastalıklar grubunda yer alan grip ve nezle gibi hastalıklarda antibiyotiğin hiçbir iyileştirici etkisi bulunmamaktadır. Doktorunuz gerek görmediği müddetçe kullandığınız her antibiyotik, sağlığınız üzerinde fayda değil, zarara sebep olmaktadır.
ANTİBİYOTİK EŞİTTİR ANTİBAKTERİYEL DEMEK
Antibiyotik kelimesi Latince kökenlidir ve “canlı formuna karşı” anlamını taşımaktadır. Günümüzde antibiyotik terimini, “antibakteriyel” yani bakterilerin sebep olduğu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaç anlamında kullanıyoruz. Bakteriler tek hücreli canlılardır. Hücresel yapıları ya da salgıladıkları kimyasallar ile insan vücudunda zararlı etkiler, hastalıklar oluştururlar. Bakteri vücuda girdikten sonra savunma sistemini oluşturan hücreler tarafından yok edilmeye çalışılır. Başarılı olunmaz ise hastalık oluşur. Savunma sistemi bu koşulda da çalışmaya devam eder. Bu sisteme yardımcı olmak için bazı durumlarda antibiyotiklerden yararlanılır.
HER ANTİBİYOTİĞİN ETKİ MEKANİZMASI FARKLIDIR
Farklı gruplardaki antibiyotiklerin etkileri de farklıdır. Bazıları bakterinin hücre duvarı veya membranının yapımını engellerken, bazıları bakterinin glikozdan enerji oluşumunu durdurmaktadır. Bir diğer grup, yapı taşı olarak kabul edilen bakteriyel protein yapımını engellerken, başka bir grup da bakterinin genetik yapısında bozukluk oluşturmakta ya da onarımı engellemektedir. Böylece bakterinin çoğalması ve varlığını sürdürmesi mümkün olmamaktadır. Bu etkileri insan hücrelerinde göstermiyor olması canlı vücudunu korumak açısından önemlidir.
VİRÜSLER ÜZERİNDE EN UFAK BİR FAYDALARI YOK
Antibiyotikler her mikroorganizma ile oluşan hastalıkta tedavi edici etki göstermez. Çünkü seçici etki gösterirler. Antibiyotiklerin etki ettiği mikroorganizmalar bakteriler, bazı mantarlar ve parazitlerdir. Hatırlanması gereken en önemli bilgi virüslere karşı etkilerinin olmadığıdır. Virüslerin neden olduğu nezle, grip, suçiçeği, kabakulak gibi hastalıklarda antibiyotik kullanılmamalıdır. Antibiyotiklere karşı direnç geliştiren bir bakteriyi yok etmek zorlaşıyor. Antibiyotikler kimyasal yapılarına göre farklı gruplara ayrılırlar. Bu grupların genel özellikleri ve yan etkileri benzer olmakla birlikte bazen grup içinde farklılıklar olabilir. Hastaya antibiyotik tedavisine başlarken hekimlerin dikkat ettikleri koşullar vardır. Bunların başında bakteriyel bir enfeksiyon odağının saptanması gelir. Bu sebeple hekimler ateşi olan her hastaya antibiyotik reçetesi yazmazlar. Hastanın yaşına ve var olan hastalıklarına göre ilaç tercihi değişir. Bazı antibiyotikler yan etkileri nedeniyle çocuklarda kullanılmazken, bazıları ileri yaş grubunda tercih edilmez. Yine hastalıkları yapan bakteriler yaş gruplarına göre çeşitlilik gösterir. Enfeksiyon odağı, etken, yan etkileri göz önünde bulundurularak başlanan antibiyotik tedavileri bazen başarısızlıkla sonuçlanabilir. Bunun en önemli sebebi bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdikleri dirençtir. Ayrıca ilacı uygun dozda, aralıklarla ve sürede kullanmamakta başarısızlıkta önemli rol oynar. Antibiyotiklerin etkileri başka ilaçlarla veya gıdalarla birlikte alındıklarında değişebilir.
ANTİBİYOTİKLER BAKTERİLERE KARŞI ETKİSİNİ KAYBETMEYE BAŞLADI
Antibiyotikleri kullanırken diğer tüm ilaçlarda olduğu gibi bir takım istenmeyen yan etkiler gelişebilir. Hatta bunların bazıları yaşamı tehdit edici özellikte olabilir. Ama konu antibiyotikler olunca kullanım sırasında oluşacak en önemli sorun direnç gelişimidir. Eğer antibiyotikler uygun olmayan koşullarda kullanılırsa bakterilerde direnç gelişimine neden olur. Direnç gelişimi tedavi başarısızlığı ile kişisel sorunlara yol açacağı gibi bakteriler arasında bu direncin iletilebilmesi boyutu ile toplum sağlığı üzerinde de önemli rol oynar.
HEKİM ÖNERMİYORSA!
19.yüzyılın ortalarında bakteriler üzerinde etkili moleküllerin varlığının fark edilmesi ile başlayan süreç, 20. yüzyılın ortalarında kullanılabilir ilaç elde edilmesi aşamasına ulaşmıştır. Aradan geçen 70 yılda geliştirilen yeni ilaçların tümü, günümüzde yanlış kullanım sonucu gelişen direnç sorunu nedeniyle etkisini kaybetme aşamasına gelmek üzeredir. Bu sorunla ilgili olarak sağlık çalışanları kadar toplumun da sorumlulukları vardır. Elde edilen bilgilere göre, antibiyotiklerin çoğu, eczanelerden reçetesiz olarak temin edilmektedir. Antibiyotikler en sık olarak etkisiz oldukları viral enfeksiyonlarda yanlış olarak kullanılmaktadır. Topluma düşen sorumluluk hekim önerisi olmadıkça antibiyotik kullanılmamasıdır.
ANTİBİYOTİĞİN DOĞRU KULLANIMI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
Hekiminiz önermedikçe antibiyotik kullanmayınız. Hekiminizin önerdiği antibiyotikleri uygun dozlarda ve aralıklarla kullanınız. Antibiyotikleri size bildirilen sürece kullanınız. İyileştiğinizi düşünerek erken kesmeyiniz. Antibiyotik kullanımı süresince beklenmeyen bir etki gelişirse mutlaka hekiminize danışınız. Antibiyotik tedavisi başlanırken size belirtilen günde, iyileşmiş olsanız da hekiminize kontrole gidiniz”
